نقد یا جزا؟

در جواب (تایید) یک پست از آقای خیمه دوز، و نوعی تاویل: در مورد اینکه افرادی، فیلمی از پور احمد را هو کرده بوده اند. نکات خوبی بود. درسته. حتی شاید کسی قوای شناختی اش ضعیف شده باشد. اما بنا به حرفه، یا به هر دلیل، اون کارو انجام بده. بیشتر هنر مند ها (البته استثنا هم دارد)، از یک سن ی به بعد، به دلایل مختلف ، وقتی زمانشون از خلاقیت میگذره، اکثرا آثاری با کیفیت پایین تولید میکنند. (البته لزوما بخاطن سن نیست، و ممکنه انگیزه، انرژی، و چیزهای دیگری باشه). اما هو کردن کار اشتباهی است. برعکس نقد است. نقد درست، نقد محترمانه است. نقد نادرست و هوچیگری، خودش اثر هنری زشت تری است از اثری که قرار بوده نقد بشه. هو کردن یعنی شرم دادن (shame، و نه گناه و حیا). شرمسار کردن. یعنی تنبیه و پانیشمنت. یعنی جزا دادن. مردم نقد را با جزا دادن اشتباه میگیرند. جزا و تنبیه (پانیشمنت) برای جرم است. و برای اعمال قدرت از ارباب به برده است. یعنی ایجاد رابطه رعیتی و اربابی است. افرادی که مرتکب این میشوند، اصل ازادی را زیر پا میگذارند. استبداد نهادینه شده درونشان را به نمایش میگذارند. و به عمل می آورند: محقَق میکنند. اعمال زور و قدرت میگنند. حق تنبیه فقط برای قاضی است، که اصول خودش را دارد. اونهایی که حالت shame را ایجاد میکنند، شرم بر آنها. چرا من خودم از شرم بر استفاده کردم؟ چونکه به نوعی جرم مرتکب شدند، و آن را نشر میدهند. استبداد را ریالایز میکنند و متبلور میکنند. و نشر میابد. ری اینفورس. آزادی همگان را محدود میکنند.

کرپان و قربان

زرتشت (اولیه) مخالف قربانی کردن بوده. قومی بنام کرپان بوده اند که انسان قربانی میکرده اند. زرتشت مبارزه اصلی خود را با آنها میدانسته. حدس میزنم کلمه قربان و قربانی هم از نام قوم کرپان بیاد (کلمات کلیدی بین تمدن های مجاور منتقل میشود، با تحریفات و بومی سازی). بعدا قربانی کردن انسان به قربانی کردن حیوان تبدیل شده. اما برای آنها عید است و همچنان گرامی داشته میشه (هرچند توجیحاتی اضافه میکنند). اما زرتشت مخالف هر گونه قربانی کردن بصورت مناسک بوده ، چه حیوان و چه انسان. بدین معنا، از این قضیه گذر کرده. البته مخالف گوشتخواری نبوده ولی مساله اش با مراسم آن است و نه وقتی بخاطر احتیاج باشد. در دین های بدوی، قربانی کردن انسان برای ایجاد رعب و وحشت بوده و فانکشنی شبیه تماشای مراسم اعدام داشته. مراسم اعدام عمومی هم نوعی حالت دیرتر است که در اون این قدرتهای سیاسی بوده اند که از قدرت تاثیر چنین مراسمی برای تحکیم سلطه سیاسی استفاده میکرده اند. فکر میکنم زرتشتیت متاخر احتمالا بعدها قربانی کردن حیوان را وارد کرده باشه اما مطمئن نیستم. در مورد شباهت نامی کرپان و قربان منبعی پیدا نکردم اما حدس میزنم این باشد. هنوز کرپان نام نوعی خنجر در دین سیک ها است. ممنوع کردن قربانی کردن به نوعی بالا بردن ارزش انسان و بشر لست فراتر از نهاد های دینها بدویتر، یا دینهای متاخر تر، یا توتالیتر ها و غیره. اما متاسفانه این جنبه از زرتشت فراموش شد در اثر تحریفات، و اواری که بر جامعه گذاشت تا خد زیادی برگشت. اما همچنان در فرهنگ ایران، انسان کمی ارزش بیشتری نسبت به فرهنگ های مشابه دارد. نوعی انسان گرایی و نوعی هیمونیسم بوده که هنوز رگه های ضعیف و کمرنگی از آن در فرهنگ ما باقی مانده. در پاسخ به: https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid034JgNrADgDh2UTRanjipnvTndndHW5Go64SUZUy7ZLG6MtbxFX5dNnGZZKvgNX2yUl&id=100001106152782